پایگاه خبری و اطلاع رسانی وب دا آذربایجان غربی

دکترهادی عباسیان معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان آذربایجان غربی و استادیار اقتصاد و مدیریت دارو دانشکده داروسازی در گفتگو با روزنامه جام جم گفت : آنتی‌بیوتیک‌ها نقش حیاتی در کاهش بار بیماری‌های عفونی داشته و استفاده آنها در بسیاری از روش‌های پزشکی، از جمله جراحی‌ها و مداخلات تشخیصی، ضروری است.

 در حال حاضر ظهور مقاومت های آنتی‌بیوتیکی تهدیدی جدی برای سلامت جهانی به شمار می‌رود. ناکارآمدی آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر عفونت‌های شایع به ویژه در کشورهایی که دسترسی به داروهای پیشرفته محدود است منجر به افزایش هزینه‌های درمان  و مرگ و میر می گردد.

عباسیان در ادامه بیان کرد: برای مثال باکتری‌هایی مانند Enterobacteriaceae  مقاوم به کارباپنم و Staphylococcus aureus  مقاوم به متی‌سیلین به طور فزاینده‌ای امنیت بهداشت جهانی را به خطر انداخته است.

وی خاطر نشان کرد:  پیش بینی ها نشان می دهد بار اقتصادی بیماری‌های ناشی از پاتوژن‌های مقاوم به چند دارو بر اساس مطالعات بین المللی، به 1.7 تریلیون دلار در سال 2050 خواهد رسید و همین امر منجر به کاهش 0.88 درصدی تولید ناخالص ملی کشورها در سطح دنیا خواهد شد.

این مقام مسئول در ادامه تصریح کرد:  بر اساس اطلاعات و آمار فروش سازمان غذا و دارو در سال 1402، ایرانیان بیش از 18 هزار میلیارد تومان برای تهیه آنتی‌بیوتیک‌ها هزینه کرده اند که 11 درصد از کل هزینه‌های دارویی را شامل می‌شود. با توجه به اختصاص ارز ترجیحی نوع 2 (28500 تومانی) به حوزه دارو، میتوان گفت که هر ایرانی به‌طور متوسط در حدود 8 دلار آمریکا برای آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک هزینه کرده است. همچنین در 6 ماه ابتدایی سال 1403 در لیست ۱۰ داروی پرفروش، ۴ مورد آن مربوط به آنتی بیوتیک ها است. این در حالی است که در سال 1402، در بین 10 داروی پرفروش، 3 مورد آن مربوط به آنتی بیوتیک بود.

معاون غذا و دارو افزود: مطالعات اخیر دانشگاهی نشان می‌دهد که مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران در طی سال‌های اخیر تقریباً دو برابر شده است. داده‌ها حاکی از آن است که مصرف آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک به‌طور مداوم در حال افزایش است و به طور ‌ویژه، گروه‌های خاصی از آنتی‌بیوتیک‌ها، مانند سفالوسپورین‌ها و ماکرولیدها، افزایش قابل توجهی را تجربه کرده‌اند که به ترتیب نرخ رشد 311% و 599% را نشان می‌دهد. در مقابل، استفاده از سولفونامیدها و آمینوگلیکوزیدها کاهش یافته است.

عباسیان در ادامه گفت: هنگامی که مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران را با کشورهای عضو OECD (کشورهای همکاری اقتصادی و توسعه) مقایسه کنیم شاهد این موضوع خواهیم بود که مصرف آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک در ایران تقریباً سه برابر میانگین کشورهای OECD  است. این روند نگران‌کننده، که با نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) 3.7% مشخص می‌شود، تفاوت چشمگیری با نرخ‌های مصرف آنتی‌بیوتیک ثابت یا کاهشی در چندین کشور OECD دارد.

استادیار اقتصاد و مدیریت دارو در ادامه به دلایل افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران پرداخت و بیان کرد : باید به چندین عامل اصلی در این خصوص اشاره کرد:  

• بازاریابی دارویی: وجود بیش از 11 تولیدکننده دارو منجر به استراتژی‌های بازاریابی تهاجمی می‌شود که فروش آنتی‌بیوتیک‌ها را به‌صورت آزاد تشویق می‌کند، با اینکه چنین اقداماتی غیرقانونی است.
• خوددرمانی: شیوع خوددرمانی به این مشکل دامن می‌زند و ناشی از ناکافی بودن مقررات و عدم آگاهی عمومی نسبت به خطرات ناشی از استفاده غیرمنطقی از داروها است.
• عدم وجود مدیریت مؤثر: عدم وجود یک برنامه جامع مدیریت آنتی‌بیوتیک‌ها باعث شده که سوءاستفاده و مصرف بیش از حد این داروها بدون کنترل باقی بماند.

افزایش نرخ مصرف آنتی‌بیوتیک و تهدیدات مربوط به مقاومت آنتی‌بیوتیکی، ضرورت مدیریت مؤثر این داروها را نشان می‌دهد. پیاده‌سازی یک برنامه نظارتی ملی برای مصرف و مقاومت آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است. سیاست‌گذاران باید به اولویت‌بندی بازسازی مدیریت آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل الگوهای مصرف و ترویج استفاده منطقی بپردازند.

نکته آخر اینکه پرداختن به چالش‌ مقاومت آنتی بیوتیکی برای حفظ سلامت عمومی و اطمینان از کارایی آنتی‌بیوتیک‌ها برای نسل‌های آینده حیاتی است. با توجه به اینکه مقاومت آنتی‌بیوتیکی به‌طور فزاینده‌ای تهدیدی جدی برای سلامت جهانی است، با پیاده‌سازی مقررات سخت‌گیرانه‌تر و افزایش آگاهی عمومی، ایران می‌تواند گام‌های مهمی در راستای مبارزه با افزایش پاتوژن‌های مقاوم به چند دارو و تضمین پایداری درمان‌های آنتی‌بیوتیکی بردارد.