مسمومیت با گازمونوکسید کربن همه ساله مخصوصاً در فصول سرد باعث تلفات می شود ، وسایل گرمازا گرچه، گرمابخش محیط زندگی هستند، اما عدم رعایت اصول ایمنی در کاربرد آن ها می تواند بسیار خطرناک باشد.

نقص فنی در نصب لوله های دودکش، به کارگیری نوع نامناسب دودکش، خروجی و کلاهک نامناسب، گرفتگی یا شکستگی، جداشدن اتصالات دودکش و از همه مهمتر تهویه ناکافی محیط از علل عمده تولید و انتشار گاز مونوکسید کربن در محیط است.

از سوی دیگر بی علامت بودن این گاز و غیر اختصاصی بودن علایم مسمومیت از دلایل عدم آگاهی از انتشار مونوکسید کربن در محیط و متعاقب آن مسمومیت و مرگ می باشد.

گازمونوکسیدکربن چگونه تولید می شود؟

این گاز از سوختن ناقص مواد حاوی كربن و تركیب شدن آنها با اكسیژن ایجاد می‌شود. منوكسیدكربن در منازل بیشتر از سوختن مواد نفتی ایجاد می‌شود مانند گاز شهری، نفت، بنزین.

در بدن انسان هموگلوبین كه یك تركیب شیمیایی موجود در گلبولهای قرمز است، وظیفه انتقال اكسیژن را از ریه به بافتهای بدن بر عهده دارد. مشكل از آنجا آغاز می‌شود كه مولكول اكسیژن برای نقل و انتقال به بافتها با مولكول هموگلوبین تركیب   می شود، اما منوكسیدكربن توانایی بسیار بالاتری از اكسیژن برای پیوند با هموگلوبین دارد. یك مولكول منوكسیدكربن 250 برابر ، میل بیشتری نسبت به مولكول اكسیژن برای تركیب شدن با هموگلوبین دارد.

 گاز منوكسیدكربن با هموگلوبین تركیب شده و این مولكول را از بین می‌برد، بنابراین، هموگلوبین دیگر نمی‌تواند با اكسیژن تركیب شود و بافتها و اعضای بدن دچار كمبود اكسیژن می‌شوند. دستگاه هایی كه در منزل می‌توانند گاز منوكسید كربن را تولید كنند شامل دستگاه های حرارت مركزی، بخاری، آب گرمكن، اجاق‌ها، گاز آشپزخانه و خودروها هستند.

 علائم مسمومیت با گاز منواکسید کربن:

متاسفانه بسیاری از علائم مسمومیت با گاز منوکسید کربن شبیه به علائم سرماخوردگی است و اکثر افراد فکر می‌کنند به دلیل سردی هوا دچار سرماخوردگی  شده اند وسعی در خوابیدن می‌کنند. ابتلاي تمام افراد خانواده به علايمي شبيه به آنفلوآنزا، بروز مسموميت در افراد را نشان مي‌دهد.

علايم عمومي مسموميت‌:

سردرد، ضعف جسماني، سرگيجه و بي قراري، تهوع و استفراغ ،خميازه كشيدن بيش از حد ،كاهش ديد

علايم اوليه مسموميت :

حالت خواب آلودگي شديد، كسلي، خستگي و كاهش قدرت عضلاني

چنانچه افراد در اين مرحله متوجه چنين علايمي شدند، با خارج شدن از فضاي آلوده مي‌توانند از پيشرفت مسموميت پيشگيري كنند.

علائم مراحل پایانی و نزدیک به مرگ :

كبودي دست، دور لب‌ها و نوك انگشتان از علايم پاياني مسموميت با گاز CO به شمار مي‌روند كه در نهايت فرد دچار تنگي نفس شده و فوت مي‌كند.

اصول ایمنی و پیشگیری از گاز گرفتگی و مسمومیت با منواکسید کربن :

كنترل و انسداد منافذ مسير دودكش قبل از راه اندازي بخاري بهترين راه پيشگيري از بروز حوادث مسموميت به شمار مي‌رود و دقت و توجه به داغ بودن دودكش نيز بهترين آزمايش سلامت دودكش است. همچنين داشتن كلاهك مخصوص براي دودكش در پشت بام‌ها براي جلوگيري از عدم بروز خاموشي بخاري و به دنبال آن انتشار گاز CO اهميت بالايي دارد.

استفاده از وسايل گرمايشي استاندارد در پيشگيري از اين مسموميت از اهميت بالايي برخوردار است و بخاري‌هاي بدون دودكش به هيچ عنوان از توليد گاز CO جلوگيري نمي‌كند.

چگونگی برخورد با افراد مسموم شده با گاز منواکسید کربن :

۱- فرد مسموم را  از محيط آلوده به هواي آزاد منتقل کنید .

۲-   يقه پیراهن و كمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنید.

۳- درصورت امکان اكسيژن دهي به فرد مسموم شده انجام گیرد.

۴ –  باز نگه داشتن راه‌هاي هوايي و تماس با اورژانس 115 در مراحل بعدي درماني بايد مورد توجه قرار گيرد.

خارج كردن افراد مصدوم از محيط آلوده، قرار گرفتن در محيط باز ، از مهمترين اقدامات پيشگيرانه محسوب مي‌شود.